اثر مقادیر مختلف نیکل بر برخی پارامترهای فیزیولوژیکی و سنتز ترکیب‌های ثانویه در گیاه بنگ‌دانه (Hyoscyamus niger L.)

یکی از روشهای افزایش ترکیب‌های ثانویه در گیاهان استفاده از محرک‌های غیرزیستی است. در این بررسی اثر فلز سنگین نیکل به‌عنوان یک محرک غیرزیستی بر برخی پارامترهای فیزیولوژیکی گیاه بنگ‌دانه (Hyoscyamus niger L.) مورد مطالعه قرار گرفت تا امکان استفاده از غلظت‌های غیرتنشی آن در مطالعات بعدی برای افزایش ترکیب‌های ثانویه مورد آزمایش قرار گیرد. این پژوهش در آزمایشگاه تحقیقاتی گروه زیست‌شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با سه تیمار و 3 تکرار انجام شد. در این بررسی بذرهای گیاه بنگ‌دانه در ژرمیناتور و با اعمال تیمار ژیبرلین جوانه زدند و بعد به گلدان‌های حاوی پیت‌ماس و شن منتقل شدند. پس از 40 روز رشد، گیاهان تحت تأثیر غلظت‌های 50 و 100 میکرومولار نیکل در شرایط آبکشت قرار گرفتند (مقادیر نیکل به محلول غذایی اضافه گردید). در این بررسی رنگیزه‌های فتوسنتزی تحت تأثیر نیکل کاهش معنی‌داری را نشان دادند. اما مقدار پراکسید هیدروژن، پراکسیداسیون لیپید و فعالیت آنزیم‌های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و آسکوربات پراکسیداز افزایش یافت. بررسی‌های انجام شده بر روی ماکرومولکول‌های اصلی گیاه مانند پروتئین‌ها، لیپیدهای غشایی و کلروفیل نشان داد که اثر غلظت‌های 50 و 100 میکرومولار نیکل در ایجاد تنش بر این مولکول‌ها تقریباً مشابه است، اما فعالیت آنزیم فنیل‌آلانین آمونیالیاز و سنتز ترکیب‌های پلی‌فنلی از پاسخ‌های بعدی گیاه هستند که در غلظت 100 میکرومولار نیکل مشاهده می‌شوند. بنابراین به نظر می‌رسد که غلظت‌های بالاتر نیکل (100 میکرومولار) برای افزایش ترکیب‌های ثانویه در این گیاه مؤثرتر بوده است.